🩺 Şmorl Yırtığı 🩺

ŞMORL YIRTIĞI NƏDİR?

Şmorl yırtığı, elmi adı ilə Schmorl’s node, onurğadakı fəqərəarası diskdən qığırdaq və ya disk daxilindəki pulpoz (jelly‑maddə) toxumasının yuxarı və ya aşağı istiqamətdə qonşu fəqərə cisminin süngər (trabeküler) sümük strukturlarına nüfuz etməsi halıdır.

Yəni disk yalnız yana doğru (sinir kökcüklərinə doğru) deyil, həm də şağı və ya yuxarı istiqamətdə fəqərə cisminə doğru “düyün” şəklində nüfuz edə bilir.

Adətən rentgen, maqnit rezonans (MRI) və ya KT kimi görüntüləmə üsulları ilə aşkarlanır.

Çox vaxt asimptomatik olur (yəni şikayət yaratmır), təsadüfən müayinə zamanı tapılır.

SƏBƏBLƏRİ VƏ RİSK FAKTORLAR

Müəyyən bir səbəb tam aydın olmasa da, aşağıdakı faktorların rolu var:

Gənc yaşda disk və sümük toxumasının müqavimətinin nisbətən zəif olması

Ağır yük qaldırma, travmalar

Sümük və disk degenerasiyası, osteoporoz

Genetik meyillilik

Onurğanın qeyri‑normal yük daşıması və duruş pozulmaları

Sürətli böyümə dövrləri (uşaq-yeniyetmə yaşları)

KLİNİKİ GÖRÜNÜŞ VƏ SİMPTOMLARI

Çox vaxt tibbi görüntüləmədə təsadüfən tapılır, heç bir simptom vermir.

Bəzən aşağı bel ağrısı, lokal ağrı və ya vertebra daxilində iltihabi reaksiyalar ola bilər.

Ağrı diskin nüfuz etdiyi yerin ətraf sümük toxumasında iritasiya və inflamasiya törədə bilər.

Ağrının olması nadir hallarda, xüsusilə yeni əmələ gəlmiş nodüllərdə mümkündür.

Sinir kökcüklərinin sıxılması nadir olsa da, bəzi hallarda radikulyar simptomlara gətirib çıxara bilər.

DİAQNOSTİKA

Rentgen (X-ray): kalsifikasiya və sümük defektləri göstərə bilər.

Kompyuter tomoqrafiyası (CT): sümük strukturunu detallı göstərir.

Maqnit rezonans tomoqrafiyası (MRI): həm disk, həm vertebra daxilindəki dəyişiklikləri göstərməkdə ən effektivdir.

MRI’da nodul şəklində disk-materialının vertebra cismindəki konkavlığa nüfuzu görünə bilər.

Bəzən nodul ilə metastaz və ya vertebra infeksiyası qarışdırıla bilər — fərqləndirməyə ehtiyac var.

MÜALİCƏ VƏ YANAŞMALAR

Çox vaxt konservativ (cərrahi olmayan) müalicə kifayət edir:

İstirahət və aktiv hərəkət məhdudiyyəti

Ağrıkəsicilər, qeyri-steroid iltihab əleyhinə preparatlar (NSAID)

Fizikoterapiya, gücləndirici və uzadıcı hərəkətlər

Ortopedik dəstək (korset və s.)

Ağrılı hallar və radikulyar simptom varsa, cərrahi müdaxilə nadir hallarda tələb oluna bilər.